Τα λίπη ή λιπαρά οξέα αποτελούν βασικό και απαραίτητο μέρος μιας ισορροπημένης διατροφής και ένα από τα βασικά θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός. Αρκεί κάποιος να σκεφτεί πως ότι τα λίπη είναι μια από τις τρεις κατηγορίες μακροθρεπτικών συστατικών μαζί με τις πρωτεΐνες και τους υδατάνθρακες. Όπως όλα τα συστατικά που λαμβάνουμε καθημερινά, έτσι και η πρόσληψη λιπαρών οξέων πρέπει να γίνεται με μέτρο και στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής.
Κορεσμένα και ακόρεστα λιπαρά οξέα
Τα λιπαρά οξέα είναι παρεξηγημένα και συνυφασμένα κυρίως με αρνητικά και επιζήμια επεισόδια. Στην πραγματικότητα δεν είναι όλα τα λίπη ίδια, πράγμα που σημαίνει ότι δεν έχουν και την ίδια επίδραση στο ανθρώπινο σώμα. Οι κύριες κατηγορίες λίπους είναι τα κορεσμένα λιπαρά οξέα και τα ακόρεστα λιπαρά οξέα. Η διαφορά του έγκειται στη δομή τους σε μοριακό επίπεδο και συγκεκριμένα στο πως συνδέονται.
Τα λίπη είναι μακρομόρια, δηλαδή πολλά μικρά τμήματα συνιστούν ένα μεγάλο σε μήκος λιπαρό οξύ. Τα λιπαρά οξέα αποτελούνται από τριγλυκερίδια, τα οποία, με τη σειρά τους, αποτελούνται από γλυκερίνη συνδεδεμένη με τρία μόρια λιπαρών οξέων. Αυτά διαφέρουν δομικά στον αριθμό των διπλών δεσμών και στο μήκος της αλυσίδας. Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα δεν έχουν διπλούς δεσμούς μεταξύ των ατόμων άνθρακα, ενώ τα ακόρεστα λιπαρά οξέα φέρουν τουλάχιστον έναν. Η ύπαρξη ή μη διπλών δεσμών καθορίζει το αν ένα λίπος είναι στερεό ή υγρό σε θερμοκρασία δωματίου. Το βούτυρο, για παράδειγμα, το οποίο είναι άφθονο σε κορεσμένα λιπαρά οξέα, είναι στερεό σε θερμοκρασία δωματίου ενώ τα φυτικά έλαια, τα οποία περιέχουν κυρίως ακόρεστα λιπαρά οξέα, τείνουν να είναι υγρά.
Ακόρεστα λιπαρά οξέα – τα καλά λίπη
Ως ακόρεστα, λοιπόν, λιπαρά οξέα ορίζονται αυτά που έχουν διπλούς δεσμούς στο μόριο τους. Οι επιμέρους κατηγορίες των ακόρεστων λιπαρών οξέων έχουν να κάνουν με το πλήθος των διπλών δεσμών. Η ύπαρξη ενός μόνο διπλού δεσμού καθιστά τα λιπαρά οξέα μονοακόρεστα, ενώ παραπάνω πολυακόρεστα ονομάζονται όσα φέρουν τουλάχιστον 2 διπλούς δεσμούς.
Μονοακόρεστα λιπαρά οξέα
Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα προσφέρουν σημαντικά οφέλη στον οργανισμό. Συμβάλλουν στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων χοληστερόλης, υποστηρίζοντας το καρδιαγγειακό σύστημα. Η πιο γνωστή ομάδα μονοακόρεστων λιπαρών οξέων είναι τα ω-9 λιπαρά οξέα. Το πιο κοινό λιπαρό οξύ της κατηγορίας είναι το μονοακόρεστο ελαϊκό οξύ. Αν η ονομασία σας φαίνεται άγνωστη, αρκεί να σκεφτείτε ότι το ελαϊκό οξύ είναι το βασικό λιπαρό οξύ του ελαιόλαδου και βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλές ποσότητες σε αυτό.
Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα
Στην ομάδα των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων συναντάμε τα ω-6 και ω-9 λιπαρά οξέα. Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι τα ωμέγα 9 λιπαρά οξέα έχουν πιο σημαντικές ευεργετικές ιδιότητες στον ανθρώπινο οργανισμό. Οι κύριοι εκπρόσωποι των ω-9 λιπαρών οξέων είναι το ALA (α-λινολενικό οξύ), το EPA (εικοσαπεντανοϊκό οξύ) και το DHA (δοκοσαεξανοϊκό οξύ). Τα παραπάνω απαραίτητα ω-9 λιπαρά οξέα εξασφαλίζονται μέσω της διατροφής. Πλούσια πηγή ALA αποτελεί ο λιναρόσπορος, ενώ για την επαρκή λήψη των EPA και DHA απαιτούνται επαρκείς ποσότητες ψαριών και θαλασσινών. Αξίζει, βέβαια, να σημειωθεί πως ALA χρησιμοποιείται αφού μετατραπεί από το σώμα σε EPA και DHA.
Τα ω-3 λιπαρά οξέα συνδέονται με σημαντικούς ισχυρισμούς υγείας, κατοχυρωμένους από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων, που προσδίδουν ακόμα μεγαλύτερη σημασία στην επαρκή και καθημερινή πρόσληψη αυτών. Πιο συγκεκριμένα τα EPA και DHA συμβάλλουν στη φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς, στη διατήρηση της φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης και των φυσιολογικών επιπέδων τριγλυκεριδίων. Τα ευεργετικά αποτελέσματα για τα παραπάνω εξασφαλίζονται με την ημερήσια πρόσληψη 250mg, 3g και 2g EPA & DHA αντίστοιχα. Αντιστοίχως, το DHA συμβάλλει στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του εγκεφάλου και της φυσιολογικής όρασης μέσω της ημερήσιας πρόσληψη 250mg.
Ήδη από τη δεκαετία του 1970, ανακαλύφθηκε ότι ακόμα και πολύ υπέρβαρα άτομα δεν είχαν προβλήματα υγείας σχετικά με τη λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος. Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζουν ενδιαφέρον, καθώς το δείγμα ανθρώπων που μελετήθηκε κατανάλωνε μεγάλες ποσότητες ψαριών. Ωστόσο, αν και η μεσογειακή διατροφή δίνει ποικίλες επιλογές σε ψάρια, οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες δεν καλύπτουν τις καθημερινές συστάσεις.
Εκτός από τα ω-3 λιπαρά οξέα, υπάρχουν επίσης και ω-6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το λινελαϊκό οξύ, το οποίο μπορεί να βρεθεί σε ελαιώδεις σπόρους (λιναρόσπορος, παπαρουνόσπορος, σουσάμι) και φυσικά στο ηλιέλαιο. Με τη σειρά του λινελαϊκό οξύ συμβάλλει στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων χοληστερόλης.
Οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν πάρα πολύ μεγάλη ποσότητα ωμέγα-6 συγκριτικά με τα ωμέγα-3. Αν και οι ειδικοί συστήνουν μια αναλογία ω6:ω3=4:1, η σύγχρονη διατροφή έχει μεταβάλλει αυτή την αναλογία, η οποία πλέον ανέρχεται σε ω6:ω3=15:1. Αυτό συμβαίνει επειδή τα ζωικά προϊόντα, ειδικά το κρέας, περιέχουν μεγάλες ποσότητες αυτού του λιπαρού οξέος, ενώ η κατανάλωση ψαριών φθίνει συνεχώς.
Κορεσμένα λιπαρά οξέα – τα κακά λιπαρά
Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα χαρακτηρίζονται από την απουσία διπλών δεσμών. Ο κύριος διατροφικός εκπρόσωπος των κορεσμένων λιπών είναι τα προϊόντα ζωικής προέλευσης, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλά μπορεί επίσης να βρεθεί σε ορισμένα φυτικά λίπη όπως το φοινικέλαιο ή το λάδι καρύδας. Δυστυχώς, μεγάλα τμήματα του δυτικού πληθυσμού δεν τηρούν τις τρέχουσες διατροφικές συστάσεις σχετικά με την πρόσληψη λιπαρών τροφών, με αποτέλεσμα η υψηλή συνολική πρόσληψη λίπους να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας και δυσλιπιδαιμίας.
Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα αντιπροσωπεύουν το υψηλότερο ποσοστό πρόσληψης λίπους, το 15% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης στις γυναίκες και το 16% στους άνδρες. Οι αριθμοί αυτοί υπερβαίνουν σημαντικά τις συνιστώμενες κατευθυντήριες γραμμές για την πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών σε ποσοστό 7-10% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης.
Trans λιπαρά οξέα – τα πραγματικά κακά λίπη
Τα κορεσμένα λίπη από μόνα τους στην πραγματικότητα δεν είναι επιζήμια. Ωστόσο, μια υποκατηγορία κορεσμένων λιπαρών οξέων, τα λεγόμενα trans λιπαρά οξέα είναι αυτά που έχουν αρνητική επίδραση στα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα και αυξάνουν τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου. Πρόκειται για ειδικές μορφές ακόρεστων λιπαρών οξέων που παράγονται κυρίως κατά τη βιομηχανική επεξεργασία των φυτικών ελαίων.
omegazym® από την OLONEA
H OLONEA διαθέτει δύο προϊόντα με ιχθυέλαιο υψηλής περιεκτικότητας σε ω3 λιπαρά οξέα ανά κάψουλα, τα οποία παρέχουν υψηλές ποσότητες απαραίτητων λιπαρών οξέων στον οργανισμό. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό των προϊόντων omegazym® αποτελεί η 5απλή μοριακή και short path απόσταξη, η οποία εξασφαλίζει υψηλή καθαρότητα ιχθυελαίου. Η απόσταξη με δυο διαφορετικές μεθόδους επιτυγχάνει πλήρη απομάκρυνση προσμίξεων, κορεσμένων λιπών και ανεπιθύμητων οργανικών ενώσεων, διατηρώντας μόνο τα βασικά ευεργετικά συστατικά του ιχθυελαίου. Το ιχθυέλαιο των προϊόντων omegazym® προέρχεται από αντζούγιες και σαρδέλες, αλιευμένες από καθαρά νερά του Ειρηνικού και Ατλαντικού Ωκεανού και της Ανταρκτικής. Στα εξαιρετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά του omegazym® προστίθεται και η χαμηλή τιμή οξείδωσης (Τιμή Totox), η οποία περιγράφει τη συνολική οξείδωση του ελαίου. Η οξείδωση αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες απειλές του ιχθυελαίου, καθώς υψηλή τιμή οξείδωσης υποδεικνύει χαμηλής ποιότητας ιχθυέλαιο. Τα προϊόντα omegazym® έχουν δεχθεί απόσμηση με τη χρήση υδρατμών, μέθοδος η οποία αποτελεί έναν απόλυτα φυσικό τρόπο χωρίς χρήση χημικών.
omegazym® PLUS
Το omegazym® PLUS περιέχει 1000mg ιχθυέλαιο με υψηλή περιεκτικότητα 850mg ω3 λιπαρά οξέα ανά κάψουλα (85%). Τα ευεργετικά ω3 λιπαρά οξέα EPA και DHA καλύπτουν αποτελεσματικά τις καθημερινές ανάγκες του οργανισμού και υποστηρίζουν την καλή λειτουργία της καρδιάς, των ματιών και του εγκεφάλου.
omegazym® PLATINUM
Το omegazym® PLATINUM είναι το μοναδικό προϊόν που συνδυάζει 1300mg ιχθυέλαιο με μέγιστη περιεκτικότητα 1200mg ω-3 λιπαρά οξέα ανά κάψουλα (92%). Η υψηλή περιεκτικότητα σε EPA και DHA συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς, των ματιών και του εγκεφάλου και ανταποκρίνεται στις υψηλές ποσότητες που απαιτούνται για την υποστήριξη των φυσιολογικών επιπέδων τριγλυκεριδίων, της αρτηριακής πίεσης και του μυοσκελετικού συστήματος.
Βιβλιογραφία
- Britannica, The Editors of Encyclopaedia. “fatty acid”. Encyclopedia Britannica, 12 Apr. 2024, https://www.britannica.com/science/fatty-acid. Accessed 23 April 2024.
- Li Y, Hruby A, Bernstein AM, Ley SH, Wang DD, Chiuve SE, Sampson L, Rexrode KM, Rimm EB, Willett WC, Hu FB. Saturated Fats Compared With Unsaturated Fats and Sources of Carbohydrates in Relation to Risk of Coronary Heart Disease: A Prospective Cohort Study. J Am Coll Cardiol. 2015 Oct 6;66(14):1538-1548. doi: 10.1016/j.jacc.2015.07.055. PMID: 26429077; PMCID: PMC4593072.
