Τι είναι τα εκκολπώματα;
Η εκκολπωματική νόσος είναι μια κοινή γαστρεντερική διαταραχή στις ανεπτυγμένες χώρες και τα ποσοστά τείνουν να αυξάνονται συνεχώς. Τα εκκολπώματα είναι μικροί σακοειδείς σχηματισμοί (προεξοχές) που δημιουργούνται στο τοίχωμα του πεπτικού σωλήνα, συνήθως στο παχύ έντερο. Πρόκειται για μικρές “θήκες” που σχηματίζονται όταν το εσωτερικό στρώμα του εντέρου προβάλλει μέσα από αδύναμα σημεία του διαμήκους μυϊκού τοιχώματος.
Τύποι και σημασία των εκκολπωμάτων
Ο σχηματισμός εκκολπωμάτων οδηγεί, είτε σε εκκολπωμάτωση, η οποία πρόκειται για παρουσία εντερικών εκκολπωμάτων χωρίς συμπτώματα, είτε σε εκκολπωματίτιδα. Στην περίπτωση της εκκολπωματίτιδας δημιουργείται φλεγμονή ή μόλυνση των εκκολπωμάτων. Μόλις το 10% των ασθενών με εκκολπωμάτωση παρουσιάζουν φλεγμονώδεις αλλοιώσεις. Η εκκολπωματίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή, συνήθως προκαλείται από κατακράτηση του περιεχομένου του παχέος εντέρου μέσα στα εκκολπώματα, με αποτέλεσμα να μην αποβάλλονται τα υπολείμματα της τροφής μέσω των κοπράνων. Το αποτέλεσμα της εκκολπωματίτιδας είναι η εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως ο κοιλιακός πόνος, ο πυρετός και άλλες γαστρεντερικές διαταραχές, συμπτώματα που πολλές φορές μοιάζουν με το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου. Φυσικά υπάρχει και η πιθανότητα επιπλοκών σε σοβαρές περιπτώσεις, μερικές από τις οποίες είναι η περιτονίτιδα ή η αιμορραγία του παχέος εντέρου.
Παράγοντες κινδύνου
Η εμφάνιση και ο σχηματισμός εκκολπωμάτων επηρεάζεται από μια σειρά παραγόντων που έχουν να κάνουν κυρίως με τον τρόπο ζωής και διατροφής. Ωστόσο η ηλικία, οι γενετικοί παράγοντες και άλλες γαστρεντερικές διαταραχές μπορούν επίσης να συμβάλλουν στην εκκολπωμάτωση. Πιο αναλυτικά:
- Δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες και υψηλή κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών και κόκκινου κρέατος: Οι φυτικές ίνες είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία και κινητικότητα του εντέρου. Διαλυτές και αδιάλυτες φυτικές ίνες αποτελούν σημαντικό παράγοντα υγείας για το γαστρεντερικό σύστημα, συμβάλλοντας μεταξύ άλλων στην πρόληψη αλλά και την ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα και τα σκληρά κόπρανα εμποδίζουν την κένωση και αυξάνουν την πίεση στο παχύ έντερο. Ως αποτέλεσμα, μπορούν να δημιουργηθούν εκκολπώματα. Παράλληλα, μια διατροφή πλούσια σε κόκκινο κρέας και επεξεργασμένα τρόφιμα μπορούν να εντείνουν συμπτώματα δυσκοιλιότητας, να επηρεάσουν το εντερικό μικροβίωμα και συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εκκολπωμάτωσης και εκκολπωματίτιδας.
- Καθιστικός τρόπος ζωής και παχυσαρκία: Η σωματική δραστηριότητα είναι απολύτως απαραίτητη τόσο για τη συνολική υγεία όσο και για την ομαλή δραστηριότητα του εντέρου. Έχει αποδειχθεί μάλιστα ότι μπορεί να συμβάλλει στην ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα. Επομένως, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας επιβραδύνει την εντερική κινητικότητα, αυξάνοντας τον κίνδυνο δυσκοιλιότητας και εκκολπωμάτωσης.
- Ηλικία: Ο παράγοντας της ηλικίας μπορεί να επηρεάσει κάθε φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού. Έτσι και στην περίπτωση της υγεία του παχέος εντέρου, με την ηλικία και κυρίως μετά την ηλικία των 40 ετών, παρατηρείται ότι το εντερικό τοίχωμα χάνει την ελαστικότητά του και γίνεται πιο ευάλωτο στον σχηματισμό εκκολπωμάτων.
- Χρόνια δυσκοιλιότητα: Η δυσκοιλιότητα και τα σκληρά, αφυδατωμένα κόπρανα αυξάνουν την εσωτερική πίεση, οδηγώντας σταδιακά στον σχηματισμό εκκολπωμάτων. Μία αυξημένη ενδοαυλική πίεση του εντέρου μπορεί να προκαλέσει πρόπτωση του βλεννογόνου σε αυτά τα σημεία σχηματίζοντας εκκολπώματα.
- Γενετικοί παράγοντες: Η κληρονομικότητα επίσης συνδέεται με προδιάθεση για σχηματισμό εκκολπωμάτων και εκκολπωμάτωση. Το γεγονός αυτό συναντάται κυρίως σε νεότερους ασθενείς.
Διάγνωση και αντιμετώπιση
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, τα συμπτώματα της εκκολπωματίτιδας μπορεί να παραπέμψουν σε άλλες γαστρεντερικές διαταραχές. Επομένως απαιτούνται εξετάσεις για να διαπιστωθεί η ακριβής παθολογική κατάσταση του ασθενούς. Η κολονοσκόπηση και η αξονική τομογραφία είναι εξετάσεις που προτείνονται για τη διάγνωση της εκκολπωμάτωσης, συμβάλλοντας στην εκτίμηση της σοβαρότητας και της έκτασης της και στον εντοπισμό επιπλοκών.
Συνήθως τα εκκολπώματα δεν προκαλούν προβλήματα, αλλά όταν υπάρχουν συμπτώματα, τότε η ιατρική παρακολούθηση είναι απαραίτητη. Το πρώτο στάδιο θεραπείας προτείνει διατροφικές αλλαγές και αύξηση των φυτικών ινών. Συμπληρώματα διατροφής με φυτικές ίνες μπορούν επίσης να φανούν χρήσιμα. Το Bactefiber Regular μπορεί να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό εργαλείο στη διαχείριση της δυσκοιλιότητας και κατ’ επέκταση της εκκολπωμάτωσης. Ο συνδυασμός ειδικά επιλεγμένων προβιοτικών στελεχών με υδατοδιαλυτές φυτικές ίνες συμβάλλει στην επαναφορά της ομαλής κινητικότητας του εντέρου, βοηθώντας το περιεχόμενο του εντέρου να κινηθεί πιο σωστά χωρίς να αφήνει υπολείμματα τα οποία εισχωρούν στα εκκολπώματα. Σε περιπτώσεις φλεγμονής χορηγούνται αντιβιοτικά, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση, η οποία όμως δεν εξαλείφει το σενάριο υποτροπής.
Βιβλιογραφία
- Nallapeta NS, Farooq U, Patel K. Diverticulosis. [Updated 2023 Apr 16]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430771
- Nyree Griffin, Lee Alexander Grant, 3.5 – Colon, Editor(s): Nyree Griffin, Lee Alexander Grant, Grainger & Allison’s Diagnostic Radiology Essentials, Churchill Livingstone, 2013, Pages 294-313, ISBN 9780702034480, https://doi.org/10.1016/B978-0-7020-3448-0.00023-2.
- Asimina Gaglia, Chris S. Probert, Diverticular disease, Medicine, Volume 43, Issue 6, 2015, Pages 320-323, ISSN 1357-3039, https://doi.org/10.1016/j.mpmed.2015.03.002.
