Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από άγχος, πίεση και ανησυχία. Η καθημερινότητα επιβάλλει τους ρυθμούς της και η επικαιρότητα τροφοδοτεί συνεχώς «άσχημα» συναισθήματα. Η έντονη συναισθηματική πίεση επιβαρύνεται καθημερινά από παράγοντες που αφορούν στην οικονομική αστάθεια, τα προβλήματα υγείας αλλά και τη συνολική κοινωνική θέση.
Πώς το άγχος επηρεάζει και επιβαρύνει την καθημερινότητα
Ο κάθε άνθρωπος βιώνει διαφορετικές καταστάσεις στη ζωή του και τις αντιμετωπίζει με τον δικό του διαφορετικό τρόπο. Κανείς όμως δεν πρέπει να κρίνεται για τον τρόπο που καταφέρνει να διαχειριστεί καταστάσεις και περιόδους έντονης ψυχολογικής, συναισθηματικής, αλλά και σωματικής πίεσης. Η εργασία, οι καθημερινές προκλήσεις, τα απαιτητικά ωράρια και η επαγγελματική εξουθένωση, κάποιο πρόβλημα υγείας, η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου ή κάποια οικονομική αδυναμία αποτελούν μόνο κάποιους από τους λόγους που δημιουργούν έντονο άγχος.
Ανεξάρτητα από την περίπτωση ή την αιτία, το άγχος είναι απλά μια φυσική αντίδραση στις αλλαγές και τις προκλήσεις της ζωής. Μπορεί να είναι ένα μεμονωμένο ή βραχυπρόθεσμο περιστατικό, ή μπορεί να είναι χρόνιο και να λαμβάνει χώρα ξανά και ξανά. Αν περίοδοι που αισθάνεστε εξαντλημένοι έχουν μεγάλη διάρκεια, τα αποτελέσματα θα αρχίσουν να είναι εμφανή τόσο στις διαπροσωπικές σας σχέσεις όσο και στην υγεία σας. Μην αμελείτε ψυχολογικά και σωματικά σημάδια, όπως έντονα ξεσπάσματα, καταθλιπτικές σκέψεις, σωματικούς πόνους ή αδικαιολόγητες μεταβολές στο σώμα σας. Ας δούμε κάποιες από τις πολλές επιπτώσεις του στρες και πώς μπορούν γρήγορα να επιβαρύνουν τη σωματική υγεία σας, την ψυχική ευεξία και τη συνολική ποιότητα ζωής σας.
Εξασθένιση του ανοσοποιητικού;
Το άγχος και η έντονη πίεση είναι αποδεδειγμένο ότι εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα. Ένα γεγονός που προκαλεί στρες, συνηθώς εξαντλεί τις δυνάμεις σας και αποδυναμώνει τον οργανισμό σας. Το γεγονός της συνολικής επιβάρυνσης του οργανισμού σημαίνει συσσώρευση των προβλημάτων με αποτέλεσμα να μην ξεκουράζεται επαρκώς και ουσιαστικά το σώμα. Ο αρνητισμός και οι δυσοίωνες σκέψεις εμποδίζουν τον οργανισμό σας να επιτελέσει με αποτελεσματικότητα τις λειτουργίες του και να αναπληρώσει την ενέργεια που χρειάζεται. Είναι επομένως σαφές, ότι σε τέτοιες περιόδους, η άμυνα του οργανισμού «πέφτει» και είμαστε επιρρεπείς σε λοιμώξεις και παθογένειες.
Η εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να αποτυπωθεί με ποικίλους τρόπους. Για παράδειγμα κάποιοι οργανισμοί είναι επιρρεπείς στις αναπνευστικές λοιμώξεις και εμφανίζουν κρυολόγημα ή κάποια γρίπη. Από την άλλη υπάρχουν παραδείγματα ανθρώπων που σε περιόδους έντονου άγχους παρατηρούν ευαισθησία σε συγκεκριμένα σημεία, όπως όπως ένας πονόδοντος. Στην πραγματικότητα το άγχος σας αφήνει ευάλωτους σε ασθένειες και διάφορες συνθήκες υγείας.
Επίδραση στις γνωστικές λειτουργίες
Οι αρνητικές επιδράσεις του στρες δεν αφήνουν το αποτύπωμά τους μόνο στο σώμα. Τις περισσότερες φορές προκαλούν αλλαγές στη διάθεση, τα συναισθήματα και την ψυχική υγεία. Κάθε φορά που αισθάνεστε αγχωμένοι και πιεσμένοι από κάποιο γεγονός, βιώνετε πολλά διαφορετικά συναισθήματα, όπως άγχος, θυμό, φόβο, απογοήτευση και θλίψη. Μπορεί να αντιμετωπίσετε ακόμα και αρκετές συναισθηματικές καταστάσεις την ίδια στιγμή, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν το σώμα και τη διάθεσή σας.
Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω, εμφανίζονται συμπτώματα, στα οποία αν δε δοθεί η πρέπουσα σημασία, μπορούν να εδραιωθούν και να δημιουργήσουν πιο σοβαρά προβλήματα. Έτσι, λοιπόν, εμφανίζονται όλο και πιο συχνά πονοκέφαλοι, αϋπνία, ευερεθιστότητα και ανησυχία. Ίσως παρατηρήσετε να σας ενοχλούν πράγματα που παλαιότερα σας περνούσαν απαρατήρητα ή αντίθετα να αδιαφορείτε για πρόσωπα και καταστάσεις μεγάλης σημασίας για εσάς. Για μερικούς, τα αγχωτικά γεγονότα γίνονται πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν και οδηγούν σε συμπτώματα κατάθλιψης. Σε αυτή την περίπτωση μην φοβηθείτε να ζητήσετε τη συμβουλή ενός ειδικού. Ακόμα και σε πολύ πρώιμες καταστάσεις, ένας ειδικός υγείας θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε μελλοντικές αντιδράσεις, να τις διαχειρίζεστε σωστότερα και να μην σας επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό.
Καταπόνηση της καρδιάς
Τη μεγαλύτερη καταπόνηση στο σώμα, λόγω στρες, την δέχεται το καρδιαγγειακό σύστημα και συγκεκριμένα η καρδιά. Αυτό συμβαίνει, επειδή τα γεγονότα που δημιουργούν άγχος, αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό και περιορίζουν τα αιμοφόρα αγγεία. Ως αποτέλεσμα, η καρδιά σας αναγκάζεται να εργάζεται σκληρότερα και ταχύτερα, γεγονός που αυξάνει γρήγορα την αρτηριακή σας πίεση.
Ακόμα, σε περιπτώσεις άγχους και έντονης πίεσης εκκρίνεται μια ορμόνη στο σώμα, η οποία ονομάζεται κορτιζόλη. Η κορτιζόλη επιδρά στην καρδιαγγειακή πίεση και συμβάλλει στη ρύθμισή της, διατηρώντας τη σε χαμηλά επίπεδα. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό η κορτιζόλη να διατηρείται σε φυσιολογικά επίπεδα, μιας και η ανεπάρκειά της οδηγεί σε απορρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και σε κίνδυνο εμφάνισης καρδιακού επεισοδίου. Άλλωστε, έχει αποδειχθεί ότι η στεφανιαία καρδιακή νόσος είναι πιο συχνή σε άτομα που ζουν με χρόνιο στρες. Για όλους αυτούς τους λόγους, η διαχείριση του άγχους είναι μια ιδέα που αξίζει να την πάρουμε στα σοβαρά.
Διαχείριση σωματικού βάρους
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, οι περίοδοι έντονου άγχους, μπορεί να έχουν συνέπειες και στη διαχείριση του σωματικού βάρους. Έχει παρατηρηθεί ότι οι στρεσογόνοι παράγοντες διαταράσσουν το μεταβολισμό και οδηγούν σε αδικαιολόγητες μεταβολές του σωματικού βάρους.
Σύμφωνα με την Κλινική Mayo, υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ της αύξησης του βάρους και του στρες, ενώ και άλλες μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ απώλειας βάρους και άγχους. Αυτός ο δεσμός οφείλεται και πάλι στην ορμόνη που ονομάζεται κορτιζόλη, η οποία απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια αγχωτικών περιόδων. Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η κορτιζόλη μπορεί να κάνει το σώμα σας να κρατήσει περισσότερο λιπώδη ιστό και να το αποθηκεύσετε γύρω από την κοιλιά σας. Στην πραγματικότητα η ποσότητας της κορτιζόλης που εκκρίνεται, μπορεί και επηρεάζει το μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών στο σώμα με τα ανάλογα αποτελέσματα. Μάλιστα έχει παρατηρηθεί πως η κορτιζόλη αυξάνει την επιθυμία για κατανάλωση σακχάρων και λιπαρών τροφών. Δεδομένου ότι το στρες οδηγεί στην παραγωγή κορτιζόλης, παρατηρείται η αυξητική επιθυμία για κατανάλωση φαγητού.
Διατάραξη εντερικού μικροβιώματος
Ο εγκέφαλος και το έντερο έχουν μια αμφίδρομη επικοινωνία μέσω του άξονα εντέρου-εγκεφάλου. Οι περισσότεροι άνθρωποι συχνά βιώνουν δυσάρεστες εμπειρίες σχετικές με την εντερική λειτουργία, η οποία επηρεάζεται άμεσα από τα αρνητικά συναισθήματα και το άγχος.
Οι γαστρεντερικές διαταραχές, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, αλλά και προβλήματα δυσκοιλιότητας και διάρροιας συνήθως συμπίπτουν με τις διαταραχές της διάθεσης. Οι γαστρεντερικές διαταραχές φυσικά συσχετίζονται άμεσα με το εντερικό μικροβίωμα και τις περισσότερες φορές αντανακλούν ανισορροπία των μικροοργανισμών που αποικίζουν εκεί. Στην πραγματικότητα οι διατροφικές σας συνήθειες, το στρες και η διάθεση μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τον πληθυσμό των μικροοργανισμών που βρίσκονται στο εντερικό σας μικροβίωμα. Η απόκλιση από τους φυσιολογικούς πληθυσμούς βακτηρίων χαρακτηρίζεται ως δυσβίωση. Η δυσβίωση μπορεί να μεταβάλλει την επιθυμία για φαγητό, τον φυσιολογικό μεταβολισμό, την ανοχή στο στρες και τη διάθεση, θέτοντας σε κίνδυνο την ανοσολογική απόκριση και την υγεία σας. Αρκετές μελέτες δείχνουν διαφορές στη σύνθεση και τη λειτουργία του εντερικού μικροβιώματος σε άτομα με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, σε σύγκριση με υγιή άτομα. Άλλα στοιχεία δείχνουν ότι σε καταθλιπτικά άτομα κάποια προφλεγμονώδη είδη μικροοργανισμών μπορούν να κυριαρχήσουν εις βάρος των ειδών που προάγουν την υγεία.
Τρόποι διαχείρισης του άγχους
Πολλές φορές, το πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι δεν αφιερώνουμε χρόνο στον εαυτό μας και στη φροντίδα της ψυχικής και σωματικής μας υγείας. Η αυτοφροντίδα είναι ζωτικής σημασίας έτσι ώστε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά τα απαιτητικά γεγονότα της καθημερινότητας. Οι περίοδοι άγχους ποτέ δεν σταματούν και ο καθένας από εμάς είναι αναγκαίο να μάθει να διαχειρίζεται αυτές τις καταστάσεις έτσι ώστε να προφυλάσσει τη σωματική και ψυχική του ισορροπία.
Σωστή και ισορροπημένη διατροφή
Οι σωστές διατροφικές συνήθειες μπορούν να βοηθήσουν στις συνέπειες του στρες. Μην κάνετε το λάθος να αμελήσετε τη διατροφή σας όταν βρίσκεστε σε ένταση. Η πλήρης, ισορροπημένη διατροφή, καθώς και τα κατάλληλα συμπληρώματα, θα σας παρέχουν επάρκεια θρεπτικών συστατικών, τα οποία θα τονώσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και θα συμβάλλουν στην πνευματική σας διαύγεια. Σημειώστε, ακόμα, ότι η ενασχόληση με τη μαγειρική μπορεί να αποτελέσει έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο ψυχοθεραπείας. Φροντίστε τον οργανισμό σας μέσω της διατροφής σας και θα ανταμειφθείτε.
Άσκηση
Όλοι γνωρίζουμε ότι η άσκηση είναι καλή για το σώμα μας, αλλά έχετε ακούσει ότι είναι εξίσου σημαντική για την λειτουργία του εγκεφάλου; Η ενασχόληση με τη γυμναστική μπορεί να φανεί θαυματουργή τις στιγμές έντονου άγχους. Η γυμναστική θα σας βοηθήσει να εκτονώσετε τα επίπεδα άγχους και ανακτήσετε τις πνευματικές σας δυνάμεις. Η σωματική δραστηριότητα συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων των ορμονών του στρες, ενεργοποιεί τον εγκέφαλο για να απελευθερώσει τις χημικές ουσίες ενδορφίνες, οι οποίες έχουν αποδειχθεί ότι επηρεάζουν θετικά τη διάθεση και καταπραΰνει το νευρικό σύστημα.
Αγαπημένες συνήθειες
Η μουσική, ο χορός, το αγαπημένο μας βιβλίο ή μια ταινία μπορεί να επηρεάσουν το σώμα και το μυαλό πολύ περισσότερο από ότι πιστεύουμε. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι τέτοιους είδους συνήθειες ανακουφίζουν το άγχος, μειώνοντας την αρτηριακή σας πίεση, μειώνοντας τον καρδιακό ρυθμό σας και ηρεμώντας το μυαλό σας.
Οικογένεια και φίλοι
Η προσέγγιση σε φίλους και οικογένεια κατά την περίοδο έντονων συναισθημάτων και απαιτητικών καταστάσεων έχει εκτεταμένα οφέλη για την υγεία και την διάθεσή σας. Ο ποιοτικός χρόνος με όσους αγαπάμε μπορεί να μας προσφέρει την υποστήριξη που αναζητούμε και να έχει μια φυσικά ηρεμιστική επίδραση στον οργανισμό μας.
Βιβλιογραφία
- Madison A, Kiecolt-Glaser JK. Stress, depression, diet, and the gut microbiota: human-bacteria interactions at the core of psychoneuroimmunology and nutrition. Curr Opin Behav Sci. 2019 Aug;28:105-110. doi: 10.1016/j.cobeha.2019.01.011. Epub 2019 Mar 25. PMID: 32395568; PMCID: PMC7213601.
- Galley JD, Nelson MC, Yu Z, Dowd SE, Walter J, Kumar PS, Lyte M, Bailey MT. Exposure to a social stressor disrupts the community structure of the colonic mucosa-associated microbiota. BMC Microbiol. 2014 Jul 15;14:189. doi: 10.1186/1471-2180-14-189. PMID: 25028050; PMCID: PMC4105248.
- Yaribeygi H, Panahi Y, Sahraei H, Johnston TP, Sahebkar A. The impact of stress on body function: A review. EXCLI J. 2017 Jul 21;16:1057-1072. doi: 10.17179/excli2017-480. PMID: 28900385; PMCID: PMC5579396.
- Pagani M, Mazzuero G, Ferrari A, Liberati D, Cerutti S, Vaitl D, Tavazzi L, Malliani A. Sympathovagal interaction during mental stress. A study using spectral analysis of heart rate variability in healthy control subjects and patients with a prior myocardial infarction. Circulation. 1991 Apr;83(4 Suppl):II43-51. PMID: 2009629.
- Köhler S, Thomas AJ, Lloyd A, Barber R, Almeida OP, O’Brien JT. White matter hyperintensities, cortisol levels, brain atrophy and continuing cognitive deficits in late-life depression. Br J Psychiatry. 2010 Feb;196(2):143-9. doi: 10.1192/bjp.bp.109.071399. PMID: 20118461.
