Χρώμιο: Ένα ιχνοστοιχείο με μεγάλα οφέλη

Τι είναι το χρώμιο;

Το χρώμιο ανήκει στα μικροθρεπτικά συστατικά και συγκεκριμένα στα ιχνοστοιχεία, είναι δηλαδή ένα απαραίτητο συστατικό, το οποίο χρειαζόμαστε σε πολύ μικρές ποσότητες. Το συναντάμε στη φύση σε διάφορες μορφές, κάθε μια από τις οποίες με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η βιολογικά δραστική μορφή στο ανθρώπινο σώμα είναι το τρισθενές μόριο (+3) χρωμίου. Αυτή η μορφή βρίσκεται σε τρόφιμα και συμπληρώματα, απ’ όπου μπορεί ο οργανισμός και το λαμβάνει προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του. Ωστόσο, το χρώμιο υπάρχει επίσης ως εξασθενές (+6), το οποίο όμως είναι ένα τοξικό υποπροϊόν του ανοξείδωτου χάλυβα και άλλων διαδικασιών παραγωγής με βλαβερές συνέπειες για τον οργανισμό.

Οι συνιστώμενες ποσότητες πρόσληψης για το χρώμιο διαφέρουν ανάλογα το φύλο, την ηλικία αλλά και τις εκάστοτε ανάγκες του κάθε οργανισμού. Για τον υγιή πληθυσμό ανδρών από την εφηβεία και πάνω προτείνεται η καθημερινή πρόσληψη 35 μg, ενώ για την αντίστοιχη ηλικιακή ομάδα των γυναικών η ποσότητα διαμορφώνεται στα 24 μg. Σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης και θηλασμού οι αριθμοί διαμορφώνονται αντίστοιχα. 

Στο αίμα, το μεγαλύτερο μέρος του χρωμίου συνδέεται με τις πρωτεΐνες του πλάσματος, ιδιαίτερα την τρανσφερρίνη, και μόνο περίπου το 5% είναι αδέσμευτο. Το χρώμιο συσσωρεύεται κυρίως στο ήπαρ, τον σπλήνα, τους μαλακούς ιστούς και τα οστά. Απεκκρίνεται κυρίως στα ούρα με αποτέλεσμα η μέτρηση του χρωμίου στα ούρα να αποτελεί έναν καλό δείκτη απορρόφησης. Ωστόσο, επειδή αυτά τα επίπεδα σχετίζονται στενά με τις πρόσφατες προσλήψεις χρωμίου, δεν αποτελούν καλούς δείκτες για τα αποθέματα χρωμίου στο σώμα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν επικυρωμένες μέθοδοι για τον προσδιορισμό του χρωμίου και την ανεπάρκεια χρωμίου. 

Πηγές χρωμίου και απορρόφηση

Το χρώμιο απαντάται σε πολλές τροφές, συμπεριλαμβανομένων των κρεάτων, των προϊόντων σιτηρών, των φρούτων, των λαχανικών, των ξηρών καρπών, των μπαχαρικών, της μαγιάς μπύρας, της μπύρας και του κρασιού. Ωστόσο, οι ποσότητες χρωμίου επηρεάζονται σημαντικά από τις γεωγραφικές συνθήκες και τον τρόπο παραγωγής.

• Δημητριακά ολικής άλεσης
• Άπαχα κρέατα και πουλερικά
• Μπρόκολο
• Φασολάκια
• Ξηροί καρποί
• Αυγά

Η διαιτητική απορρόφηση χρωμίου είναι εξαιρετικά χαμηλή, φτάνοντας μόλις το 2,5%. Ωστόσο υπάρχουν ουσίες, οι οποίες δρουν είτε ενισχυτικά είτε ανασταλτικά.

Ποιος ο ρόλος του χρωμίου;

Το χρώμιο συμμετέχει σε πολλές σημαντικές διεργασίες του οργανισμού, έχοντας ρόλο σε πολλά μεταβολικά μονοπάτια. Οι κύριες λειτουργίες του έχουν να κάνουν με τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπιδίων και των πρωτεϊνών, εξασφαλίζοντας αποτελεσματική παραγωγή ενέργειας και χρήση θρεπτικών συστατικών.

Ο μεταβολισμός της γλυκόζης είναι ένα ακόμη σημαντικό σημείο ενδιαφέροντος για το χρώμιο. Συμβάλλει στη διατήρηση σταθερών επιπέδων σακχάρου στο αίμα, ενισχύοντας τη δράση της ινσουλίνης και ρυθμίζοντας την αντίσταση του οργανισμού σε αυτή. Αν και ο ακριβής μηχανισμός αυτής της δραστηριότητας δεν έχει εντοπιστεί, θεωρείται ότι το χρώμιο συνδέεται με ένα ολιγοπεπτίδιο σχηματίζοντας χρωμοδουλίνη. Πρόκειται για μια ουσία χαμηλού μοριακού βάρους που δεσμεύει το χρώμιο που συνδέεται και ενεργοποιεί τον υποδοχέα ινσουλίνης για να προάγει τη δράση της.

Άλλες έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι το χρώμιο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, μειώνοντας τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων. Ενώ ταυτόχρονα το χρώμιο φαίνεται να έχει ρόλο και στη διαχείριση του βάρους, μειώνοντας την όρεξη και την επιθυμία για φαγητό, ενδεχομένως βοηθώντας στην απώλεια βάρους.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων το χρώμιο συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο με τους επιτρεπόμενους ισχυρισμούς υγείας που διατυπώνονται για τα τρόφιμα, ισχυροποιώντας τα παραπάνω στοιχεία. Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται ότι το χρώμιο συμβάλλει στο φυσιολογικό μεταβολισμό των μακροθρεπτικών συστατικών και τη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Συμπληρώματα διατροφής με χρώμιο

Στην αγορά των συμπληρωμάτων διατροφής διατίθενται διαφορετικές μορφές χρωμίου, τα οποία φέρουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Το χρώμιο θεωρείται γενικά ασφαλές στις συνιστώμενες δόσεις, με μικρό ποσοστό παρενεργειών να έχει καταγραφεί. Η βιοδιαθεσιμότητα του χρωμίου, δηλαδή το πόσο καλά το σώμα το απορροφά και το χρησιμοποιεί, συνήθως καθορίζει και ένα καλό συμπλήρωμα διατροφής. Μερικές από τις πιο κοινές μορφές χρωμίου είναι οι παρακάτω:

1. Πικολινικό χρώμιο: Αποτελεί μια από τις πιο βιοδιαθέσιμες και καλά μελετημένες μορφές.
2. Πολυνικοτινικό χρώμιο: Συνδυασμός χρωμίου και νιασίνης (βιταμίνη Β3), που ενισχύει την απορρόφηση.
3. Χλωριούχο χρώμιο: Χαρακτηρίζεται από χαμηλότερη απορρόφηση και συνδυάζεται εύκολα με πολυβιταμίνες.
4. Χρώμιο συνδεδεμένο με μαγιά: Βρίσκεται φυσικά στη μαγιά της μπύρας και έχει σχεδιαστεί για να μιμείται τη λειτουργία του χρωμίου στο σώμα.

Συμπέρασμα

Το χρώμιο είναι ένα ιχνοστοιχείο, απαραίτητο σε μικρές ποσότητες για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού. Κατέχει σημαντικό ρόλο σε πολλές λειτουργίες του οργανισμού, κυρίως σε ότι έχει να κάνει με τη ρύθμιση της αντίστασης της ινσουλίνης, ενώ φέρει επίσημους ισχυρισμούς υγείας και από την EFSA. Το χρώμιο λαμβάνεται είτε από τη διατροφή, είτε από συμπληρώματα διατροφής τα οποία διατίθενται στην αγορά με πολλές διαφορετικές μορφές. Μια από τις πιο βιοδιαθέσιμες, εύκολα απορροφήσιμες και μελετημένες μορφές θεωρείται το πικολινικό χρώμιο.

Βιβλιογραφία

1. https://ods.od.nih.gov/factsheets/Chromium-HealthProfessional/
2. http://data.europa.eu/eli/reg/2012/432/oj
3. P.A. Lay, A. Levina, Coordination Chemistry of Chromium, Reference Module in Chemistry, Molecular Sciences and Chemical Engineering, Elsevier, 2014, ISBN 9780124095472, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-409547-2.11126-6.
4. Richard A. Anderson, Nutritional role of chromium, Science of The Total Environment, Volume 17, Issue 1, 1981, Pages 13-29, ISSN 0048-9697, https://doi.org/10.1016/0048-9697(81)90104-2.