Η επιστημονική κοινότητα στρέφεται όλο και περισσότερο προς τα φυτικά εκχυλίσματα και τα βότανα με θεραπευτικές ιδιότητες και στα λεγόμενα φυτοχημικά συστατικά, τα οποία κερδίζουν συνεχώς έδαφος, ως φυσική θεραπευτική προσέγγιση. Απαραίτητη προϋπόθεση για την καθολική τους αποδοχή απαιτεί η βελτιστοποίηση των ιδιοτήτων τους και κυρίως της βιοδιαθεσιμότητάς τους.
Φυσικά θεραπευτικά προϊόντα
Εδώ και αιώνες, οι άνθρωποι κάνουν χρήση φαρμακευτικών βοτάνων για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Χωρίς καν να γνωρίζουν τα υπεύθυνα δραστικά συστατικά, χρησιμοποιούσαν βότανα, τα οποία έβρισκαν σε αφθονία, για το κρυολόγημα, τις δερματοπάθειες, τις πληγές και πολλά ακόμη. Με το πέρασμα των χρόνων και την ανάπτυξη της επιστήμης, η χρήση φυτικών φαρμάκων αυξήθηκε σημαντικά. Ο κύριος λόγος της αυξημένης εφαρμογής φυτικών προϊόντων είναι η ανάγκη περιορισμού φαρμάκων, ιδίως σε περιπτώσεις όπου φυσικά προϊόντα παράγουν καλύτερα αποτελέσματα από τα συνθετικά φάρμακα χωρίς δυσμενείς επιδράσεις.
Δραστικά φυτοχημικά συστατικά
Παρά το οξύμωρο του πράγματος, η λέξη «φυτοχημικά» αντικατοπτρίζει μια πολύ σημαντική κατηγορία ωφέλιμων ενώσεων. Στην πραγματικότητα, ο όρος φυτοχημικά ή φυτοδραστικά ή φυτοθρεπτικά συστατικά χαρακτηρίζει ένα ευρύ φάσμα φυσικών βιοενεργών ενώσεων που παράγονται από φυτά. Ο όρος βιοενεργός αναφέρεται στην ικανότητα αυτών των ενώσεων να αλληλεπιδρούν με άλλα συστατικά ζωντανών οργανισμών, ασκώντας έτσι τα ευεργετικά τους αποτελέσματα. Σκοπός αυτών των συστατικών είναι η προστασία των φυτών από περιβαλλοντικούς «εχθρούς». Οι πολυφαινόλες είναι η κύρια ομάδα των φυτοχημικών ουσιών που βρίσκονται κατά πλειοψηφία στα φυτικά τρόφιμα, με τα φλαβονοειδή και τα μη φλαβονοειδή να αποτελούν τις δύο κύριες υποομάδες αυτών.
Εμπόδια στην εφαρμογή των φυτοχημικών συστατικών
Οι επιδράσεις των φυτοχημικών συστατικών στο οργανισμό μελετώνται εκτενώς τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, οι προβληματισμοί, λόγω της χαμηλής βιοδιαθεσιμότητας σε χορήγηση από το στόμα, αποτελούν εμπόδια στην κλινική εφαρμογή πολυάριθμων δραστικών ενώσεων. Ο χαμηλός ρυθμός απορρόφησης των συστατικών αυτών είναι αποτέλεσμα της χημικής και μοριακής τους δομής. Το σώμα δεν είναι σε θέση να απορροφήσει αποτελεσματικά φυτοθρεπτικά συστατικά, κυρίως, λόγω του μεγέθους και της διαλυτότητάς τους.
Πρώτον, οι μεγάλες μοριακές ενώσεις δεν μπορούν να απορροφηθούν από το έντερο στο αίμα με απλή διάχυση, ούτε μπορεί το έντερο να τις απορροφήσει όπως συμβαίνει με κάποιες βιταμίνες και μέταλλα. Δεύτερον, οι συγκεκριμένες φυτοδραστικές ενώσεις δεν αναμειγνύονται καλά με έλαια και άλλα λίπη, γεγονός που περιορίζει την ικανότητά τους να περνούν από τις πλούσιες σε λιπίδια εξωτερικές μεμβράνες των εντεροκυττάρων κυττάρων που βρίσκονται στο λεπτό έντερο. Η λύση στο πρόβλημα της βιοδιαθεσιμότητας έρχεται μέσω της καινοτόμου φυτοσωμιακής τεχνολογίας.
Φυτοσωμιακά συστήματα μεταφοράς δραστικών συστατικών
Τα φυτοσώματα έχουν αναδειχθεί ως αποτελεσματικά συστήματα παράδοσης των φυτοχημικών συστατικών. Η όλη διαδικασία βασίζεται στη μοριακή δομή των ενδιαφερόμενων ενώσεων και στα χαρακτηριστικά αλληλεπίδρασής τους με άλλες ενώσεις. Τα φυτοσώματα, που ονομάζονται επίσης φωσφολιπιδικά συμπλέγματα, είναι μικροσκοπικές κυτταρικές δομές, παρόμοια με κύστες, τα οποία χρησιμοποιούνται για την ενθυλάκωση ευαίσθητων ενώσεων, όπως οι πολυφαινολικές ενώσεις. Σχηματίζονται από την αλληλεπίδραση μεταξύ φωσφολιπιδίων και φυτοδραστικών συστατικών, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα τον σχηματισμό δεσμών υδρογόνου μεταξύ τους. Τα φυτοσώματα δημιουργούνται με την σύνδεση των παραπάνω δραστικών συστατικών στις καθορισμένες αναλογίες και υπό προκαθορισμένες συνθήκες.
Το σύμπλοκο, λοιπόν, που προκύπτει βοηθά αυτά τα δραστικά συστατικά να περάσουν μέσα από την εξωτερική μεμβράνη των γαστρεντερικών κυττάρων και να φτάσουν στο λειτουργικό τους σημείο, δηλαδή το «σημείο στόχο». Λόγω αυτού, η βιοαπορρόφηση αυτών των συστατικών αυξάνεται σημαντικά και η βιοδιαθεσιμότητά τους γίνεται πολύ μεγαλύτερη σε σύγκριση με το αρχικό «ελεύθερο» συστατικό, με αποτέλεσμα και την παράλληλη μείωση της δοσολογίας χορήγησης. Σημαντικό πλεονέκτημα της φυτοσωμιακής τεχνολογίας αποτελεί, επίσης, η αναστολή ή η καθυστέρηση της φυσικής και χημικής αποικοδόμησης των φυτοχημικών ενώσεων.
Τα φυτοσωμιακά συστήματα μεταφοράς έχουν μεγαλύτερη ικανότητα προσθήκης θρεπτικών ενώσεων σε αυτά, καθώς έχουν μια αρκετά σταθερή, χημικά συνδεδεμένη δομή. Παράλληλα, αξίζει να αναφερθεί πως τα φυτοσώματα έχουν αποδειχθεί ανώτερα και πιο αποτελεσματικά από τα λιποσώματα, παρουσιάζοντας καλύτερη φαρμακοκινητική και φαρμακοδυναμική εικόνα και αποτελώντας μια σημαντική βελτίωση στη νανολιποσωμιακή παράδοση φυτοχημικών ενώσεων. Μελέτες, μάλιστα, επιβεβαιώνουν ότι με τη χρήση φυτοσωματικής τεχνολογίας, η απορρόφηση μιας ποικιλίας πολυφαινολικών και η κατανομή τους στον εντερικό ιστό ενισχύθηκε σε σύγκριση με τα λιποσωμικά τους ομοειδή.
Διάθεση φυτοσωμιακών προϊόντων στην αγορά
Τα φυτοσώματα είναι ασφαλή στη χρήση, χωρίς να έχουν καταγραφεί τοξικότητα ή λοιπές παρενέργειες. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα φυτοσώματα είναι βιολογικά ουδέτερα συστήματα, οπότε η χορήγησή τους στον ανθρώπινο οργανισμό είναι εντελώς ακίνδυνη, χωρίς κανένα ζήτημα σχετικό με την ασφάλεια ή την ανοσολογική απόκριση. Σε συνδυασμό με χαμηλό κόστος παραγωγής τους και την υψηλή ζήτηση, βρίσκουν σχετικά εύκολη εφαρμογή στην παραγωγή προϊόντων υγείας.
Ωστόσο, η περίπλοκη διαδικασία σύνδεσης και αλληλεπίδρασης των φυτοχημικών ενώσεων, η οποία στοχεύει στην προστασία τους και την καλύτερη μεταφορά τους στους ιστούς στόχους, αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο για την επιτυχή εισαγωγή τέτοιου είδους προϊόντων στην αγορά. Μια άλλη πρόκληση είναι η σύνθεση των φυτοσωμάτων σε μεγάλη κλίμακα, καθώς είναι απαραίτητο να διατηρηθούν οι ιδιότητες του προϊόντος. Για παράδειγμα η σταθερότητά τους σε βάθος χρόνου κάνουν τη βιομηχανική παραγωγή φυτοσωμάτων δύσκολη.
Από την άλλη, οι εταιρίες έχουν να διαχειριστούν και το θέμα της δημοτικότητας, η οποία επηρεάζει κατά πολύ τη γόνιμη εμπορευματοποίηση ενός προϊόντος. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποδοχή αυτού του είδους προϊόντων, είναι απαραίτητο να γίνει κατανοητή η τεχνολογία, η ασφάλεια και τα οφέλη των φυτοσωμάτων στην ανάπτυξη προϊόντων.
Φυτοσωμιακό εκχύλισμα cranberry Anthocran® Phytosome®
To φυτοσωμιακό εκχύλισμα cranberry Anthocran® Phytosome® αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρωτοποριακής φυτοσωμιακής τεχνολογίας. Το εκχύλισμα cranberry είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες, συγκεκριμένα προανθοκυανιδίνες (PACs), οι οποίες δρουν αναστέλλοντας τη δράση παθογόνων βακτηρίων στο ουροποιητικού σύστημα. Η ανάγκη για στοχευμένη δράση των PACs απευθείας στο ουροποιητικό σύστημα, οδήγησε στη δημιουργία του καινοτόμου εκχυλίσματος Anthocran® Phytosome®, στο οποίο έχει εφαρμοστεί φυτοσωμιακή τεχνολογία.
Η πατενταρισμένη τεχνολογία Phytosome™, χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη προϊόντων, τα οποία εξασφαλίζουν υψηλότερα επίπεδα βιοαπορρόφησης φυτοχημικών ενώσεων από τα μη μορφοποιημένα ισοδύναμα. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το Anthocran® Phytosome® που συνοδεύεται από πληθώρα μελετών για τη δράση του στο ουροποιητικό. Η καινοτομία του εκχυλίσματος Anthocran® Phytosome® βασίζεται στην 100% μεταφορά των δραστικών συστατικών του κράνμπερι στους ιστούς στόχους, γεγονός που επιτρέπει υψηλή αποτελεσματικότητα σε μικρές ποσότητες.
bacteflora® CRANBERRY
Το bacteflora® CRANBERRY είναι ένα συνδυαστικό σκεύασμα με 15 προβιοτικά στελέχη, 20 δις πληθυσμό ανά κάψουλα, πρεβιοτικά, μεταβιοτικά θερμικά απενεργοποιημένα βακτηριακά στελέχη και φυτοσωμιακό εκχύλισμα cranberry Anthocran® Phytosome®. O μοναδικός αυτός συνδυασμός των συστατικών του, συμβάλλει στην ενίσχυση του εντερικού και κολπικού μικροβιώματος και παρέχει αποτελεσματική προστασία από υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις. Οι υψηλοί πληθυσμοί βακτηριακών στελεχών και η καινοτόμος φυτοσωμιακή τεχνολογία κράνμπερι παρέχουν αποτελεσματική προστασία από βακτήρια που δημιουργούν ουρολοιμώξεις.
Βιβλιογραφία
- Barani M, Sangiovanni E, Angarano M, Rajizadeh MA, Mehrabani M, Piazza S, Gangadharappa HV, Pardakhty A, Mehrbani M, Dell’Agli M, Nematollahi MH. Phytosomes as Innovative Delivery Systems for Phytochemicals: A Comprehensive Review of Literature. Int J Nanomedicine. 2021 Oct 15;16:6983-7022. doi: 10.2147/IJN.S318416. PMID: 34703224; PMCID: PMC8527653.
- Monjurul Hoque, Saumya Agarwal, Sweta Gupta, Sourav Garg, Irshaan Syed, Akinapally Rupesh, Nupur Mohapatra, Subhadeep Bose, Preetam Sarkar, 3.34 – Lipid Nanostructures in Food Applications, Editor(s): Kai Knoerzer, Kasiviswanathan Muthukumarappan, Innovative Food Processing Technologies, Elsevier, 2021, Pages 565-579, ISBN 9780128157824, https://doi.org/10.1016/B978-0-08-100596-5.23047-3.
- Sarah Elizabeth Prakash, Vaishnavi Chikkamagalur Manjunatha, Praveen Nagella, Vasantha Veerappa Lakshmaiah. Chapter 11 – Nutraceuticals to prevent and manage cardiovascular diseases, Editor(s): Inamuddin, Tariq Altalhi, Jorddy Neves Cruz, Nutraceuticals, Academic Press, 2023, Pages 269-291, ISBN 9780443191930, https://doi.org/10.1016/B978-0-443-19193-0.00011-3.
- Afshin Babazadeh, Seid Mahdi Jafari, Bingyang Shi, Chapter Ten – Encapsulation of food ingredients by nanophytosomes, Editor(s): Seid Mahdi Jafari, In Nanoencapsulation in the Food Industry, Lipid-Based Nanostructures for Food Encapsulation Purposes, Academic Press, 2019, Pages 405-443, ISSN 2, ISBN 9780128156735, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-815673-5.00010-6.
- Mehmet Demirci, Muhammed Y. Caglar, Bilal Cakir, İbrahim Gülseren, 3 – Encapsulation by nanoliposomes, Editor(s): Seid Mahdi Jafari, Nanoencapsulation Technologies for the Food and Nutraceutical Industries, Academic Press, 2017, Pages 74-113, ISBN 9780128094365, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-809436-5.00003-3.
- Susilawati Y, Chaerunisa AY, Purwaningsih H. Phytosome drug delivery system for natural cosmeceutical compounds: Whitening agent and skin antioxidant agent. J Adv Pharm Technol Res. 2021 Oct-Dec;12(4):327-334. doi: 10.4103/japtr.JAPTR_100_20. Epub 2021 Oct 20. PMID: 34820305; PMCID: PMC8588919.
