Τα αντιβιοτικά αποτελούν μια από τις μεγαλύτερες επαναστάσεις στο χώρο της υγείας παγκοσμίως. Μάλιστα, η χρήση τους για την αντιμετώπιση παθογόνων παραγόντων συνέβαλε στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής τον 20ό αιώνα. Παρά τα πολλά οφέλη τους, η αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών συνδέεται με διάφορες παρενέργειες.
Αντιβιοτικά και εντερικό μικροβίωμα
Το εντερικό μικροβίωμα κατέχει σπουδαίο ρόλο στην ανθρώπινη υγεία. Μεταξύ άλλων, αποτρέπει την εγκατάσταση παθογόνων μικροοργανισμών, συμμετέχει στην ανοσοαπόκριση, παρέχει απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και βιοενεργούς μεταβολίτες και εμπλέκεται στην ενεργειακή ομοιόσταση. Τα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η ισορροπία και η ποικιλομορφία του εντερικού μικροβιώματος είναι απαραίτητες παράμετροι για τη βέλτιστη λειτουργία του. Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι η μειωμένη ποικιλομορφία και η μη ισορροπημένη σύνθεση της εντερικής μικροχλωρίδας συνδέονται με εντερικές ασθένειες και προδιάθεση για ορισμένες ασθένειες στη ζωή.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη προσπάθεια για την κατανόηση των κινδύνων που υπάρχουν από τα αντιβιοτικά και της ανάγκης περιορισμού τους. Οι επιπτώσεις των αντιβιοτικών ευρέος φάσματος στο εντερικό μικροβίωμα επισημαίνονται συνεχώς από τους επιστήμονες. Τα αντιβιοτικά ευρέος φάσματος φαίνεται να επιδρούν αρνητικά στην ποικιλομορφία των μικροβιακών οργανισμών του εντέρου. Συγκεκριμένα οι αντιβιοτικές ουσίες σκοτώνουν τον παθογόνο παράγοντα που προκαλεί ανησυχία αλλά παράλληλα μπορούν να εξαλείψουν τα ωφέλιμα μικρόβια του οργανισμού με συνέπειες για τον άνθρωπο.
Αλλαγές που προκύπτουν στο εντερικό μικροβίωμα από τα αντιβιοτικά στα στάδια της ζωής
- Βρέφη: Τα πρόωρα βρέφη συχνά λαμβάνουν αντιβιοτικά κατά τις πρώτες ημέρες ζωής τους. Πολλά από αυτά είναι ευρέως φάσματος, επηρεάζοντας τη βακτηριακή κοινότητα του εντέρου και οδηγώντας σε αλλαγές στη φυσιολογική σύσταση του μικροβιώματος, το οποίο ξεκινά να σχηματίζεται. Μελέτες έχουν αναφέρει ότι πολύ πρόωρα βρέφη που έλαβαν παρατεταμένη αντιβιοτική θεραπεία, είχαν μικρότερη ποικιλομορφία σε βακτηριακούς πληθυσμούς στο έντερό τους και περισσότερα γονίδια αντοχής στα αντιβιοτικά. Αυτές οι αλλαγές περιλαμβάνουν μείωση της σχετικής αφθονίας των βακτηρίων Bifidobacterium και Bacteroidetes και αύξηση της αφθονίας του Εντερόκοκκου. Οι αλλαγές στο βρεφικό εντερικό μικροβίωμα έχουν συνδεθεί με την ανοσολογική ανάπτυξη, τον μεταβολισμό, την ανάπτυξη του βρέφους, τον κίνδυνο εμφάνισης άσθματος και αλλεργίας και την παχυσαρκία στη μετέπειτα ζωή.
- Ενήλικες: Αντιβιοτικά, όπως η αμοξυκιλλίνη, όταν χορηγήθηκαν σε υγιή ενήλικα άτομα, επέφεραν αλλαγές στη μικροβιακή σύνθεση. Πολύ ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι μετά από τη λήψη αντιβιοτικής θεραπείας δεν έγινε πλήρης αποκατάσταση του μικροβιώματος ακόμα και μετά από μεγάλο διάστημα. Πολλές μελέτες έχουν διερευνήσει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου μετά από λήψη αντιβιοτικών. Για παράδειγμα, ακόμα και η βραχυπρόθεσμη αντιβιοτική θεραπεία 7 ημερών είχε ως αποτέλεσμα σημαντικές μειώσεις στα φιλικά βακτήρια του εντέρου, τα οποία δεν αποκαταστάθηκαν έως και 2 χρόνια μετά τη θεραπεία και συνοδεύτηκαν από αυξημένα γονίδια μικροβιακής αντοχής. Αντίστοιχες παρατηρήσεις έχουν γίνει σε βακτηριοστατικά αντιβιοτικά με αύξηση των Gram-αρνητικών βακτηρίων, τα οποία σχετίζονταν με γονίδια που εμπλέκονται στη σύνθεση λιποπολυσακχαριτών (LPS).
Ο ρόλος των συμπληρωμάτων διατροφής
Τα προβιοτικά χρησιμοποιούνται ευρέως για την προστασία και την αποκατάσταση του μικροβιώματος από τα αντιβιοτικά. Τα προβιοτικά ασκούν τα αποτελέσματά τους:
- προωθώντας την παραγωγή αντιμικροβιακών ουσιών και βακτηριοκινών,
- καταστέλλοντας την ανάπτυξη των δυνητικά παθογόνων μικροοργανισμων μέσω του ανταγωνισμού για τα θρεπτικά συστατικά και τους υποδοχείς στον εντερικό βλεννογόνο,
- ενισχύοντας τη λειτουργία φραγμού στο έντερο και ρυθμίζοντας την ανοσία.
Η χρήση προβιοτικών ενισχύεται ακόμη περισσότερο, μέσω του συνδυασμού τους με πρεβιοτικά και μεταβιοτικά, τα οποία οδηγούν σε πλήρη αποκατάσταση του εντερικού μικροβιόκοσμου. Τα προϊόντα Bacteflora παρέχουν μια ολοκληρωμένη λύση για την εντερική λειτουργία και την υγεία, συνδυάζοντας τα προβιοτικά με πρεβιοτικά και μεταβιοτικά, προσφέροντας στοχευμένες και αποτελεσματικές λύσεις.
Συμπέρασμα
Οι πολύπλοκες και σημαντικές επιπτώσεις που έχει η χρήση αντιβιοτικών στην ανθρώπινη εντερική μικροβιακή χλωρίδα, επισημαίνουν την επείγουσα ανάγκη για μια αποτελεσματική λύση. Η λεπτή ισορροπία του εντερικού μικροβιώματος διαταράσσεται από τα αντιβιοτικά, ιδιαίτερα αυτά ευρέος φάσματος με εκτεταμένα αποτελέσματα από τη βρεφική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση. Τα ανθεκτικά στα αντιβιοτικά στελέχη και η επακόλουθη μείωση της μικροβιακής ποικιλομορφίας δημιουργούν ανησυχίες για προβλήματα υγείας, όπως η παχυσαρκία, οι αλλεργίες, το άσθμα και οι αλλαγές στο μεταβολισμό. Η λήψη προβιοτικών, πρεβιοτικών και μεταβιοτικών αποτελούν μέρος μιας πολύπλευρης προσέγγισης για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, προωθώντας την εξισορρόπηση του εντερικού μικροβιώματος και προάγοντας τη γενική υγεία.
Βιβλιογραφία
- Patangia DV, Anthony Ryan C, Dempsey E, Paul Ross R, Stanton C. Impact of antibiotics on the human microbiome and consequences for host health. Microbiologyopen. 2022 Feb;11(1):e1260. doi: 10.1002/mbo3.1260. PMID: 35212478; PMCID: PMC8756738.
- Rahul Harikumar Lathakumari, Leela Kakithakara Vajravelu, Abhishek Satheesan, Sujith Ravi, Jayaprakash Thulukanam, Antibiotics and the gut microbiome: Understanding the impact on human health, Medicine in Microecology, Volume 20, 2024, 100106, ISSN 2590-0978, https://doi.org/10.1016/j.medmic.2024.100106.
