Blog | Τρόπος ζωής | Προκαλούν τα συμπληρώματα σιδήρου δυσκοιλιότητα;

Ο σίδηρος στην καθημερινότητα

O σίδηρος αποτελεί ένα απαραίτητο μέταλλο για τον άνθρωπο, το οποίο συμμετέχει σε πολλές από τις βασικές διεργασίες του οργανισμού. Βοηθάει στο σχηματισμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων και της αιμοσφαιρίνης, ενώ συμβάλλει και στη φυσιολογική μεταφορά του οξυγόνου στο σώμα. Επιπλέον, ο σίδηρος έχει αποδειχθεί απαραίτητος για τη φυσιολογική γνωσιακή λειτουργία αλλά και το υγιές ανοσοποιητικό σύστημα.

Ο σίδηρος λαμβάνεται αποκλειστικά από τη διατροφή, καθώς ο οργανισμός δεν έχει τη δυνατότητα να συνθέσει αυτό το μέταλλο. Αυτό σημαίνει ότι η επάρκεια ή η έλλειψη σιδήρου καθορίζεται σημαντικά από όσα καταναλώνουμε. Σε πολλές περιπτώσεις, η διατροφή δεν παρέχει στον οργανισμό την απαραίτητη ποσότητα σιδήρου, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από τους αριθμούς. Σημειώστε ότι η σιδηροπενική αναιμία αποτελεί την πιο συνηθισμένη διατροφική έλλειψη παγκοσμίως.

Όταν η διατροφή δεν αρκεί ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες του οργανισμού, τότε προτείνονται συμπληρώματα διατροφής. Ειδικά σε περιπτώσεις όπου η διατροφή συνυπάρχει και με άλλες αιτίες, όπως η εγκυμοσύνη, η έμμηνος ρύση για τις γυναίκες, οι χορτοφαγικές επιλογές, οι γαστρεντερικές διαταραχές και οι αυξημένες ανάγκες όπως για παράδειγμα αυτές των αθλητών.

 

Σίδηρος και δυσκοιλιότητα

Αν και πολλές φορές κρίνεται απαραίτητη η συμπληρωματική λήψη σιδήρου, τα συμπληρώματα αυτά μπορεί να προκαλέσουν μια σειρά από παρενέργειες. Η κυριότερη από αυτές είναι η δυσκοιλιότητα, δηλαδή η δύσκολη και επίπονη αποβολή των κοπράνων. Μαζί με τη δυσκοιλιότητα είναι πιθανό να εμφανιστούν και άλλες γαστρεντερικές διαταραχές όπως ναυτία, εμετός, φούσκωμα, κοιλιακό άλγος ή μετεωρισμός. Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι έως και 60% των ατόμων που λαμβάνουν συμπληρώματα σιδήρου μπορεί να εμφανίσουν τα παραπάνω συμπτώματα.

Οι μηχανισμοί με τους οποίους ο σίδηρος προκαλεί δυσκοιλιότητα είναι ασαφείς. Η αρχή όμως αυτών των μηχανισμών είναι η «φύση» του σιδήρου. Ο σίδηρος, ως μέταλλο, οξειδώνεται όταν βρίσκεται σε συγκεκριμένες συνθήκες. Μια τέτοια συνθήκη είναι το όξινο περιβάλλον του στομάχου, όπου λόγω του οξέος που παράγεται, το pH είναι πολύ χαμηλό.

Οι ειδικοί, ωστόσο, προτείνουν διάφορα αίτια, τα οποία φαίνεται να ευθύνονται για την εμφάνιση δυσκοιλιότητας. Η επικρατέστερη εκδοχή έχει να κάνει με την ποσότητα σιδήρου, η οποία λαμβάνεται από τα συμπληρώματα διατροφής. Τα συμπληρώματα σιδήρου, συνήθως, περιέχουν περισσότερο σίδηρο από αυτόν που μπορεί το σώμα να απορροφήσει, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση υπερβολικών ιόντων σιδήρου στο στομάχι. Αυτό με τη σειρά του τείνει να προκαλεί περισσότερη μεταφορά νερού στο γαστρεντερικό σύστημα, προκειμένου να διατηρηθεί η ισορροπία οξέος-βάσης. Ως αποτέλεσμα το νερό δεν συγκρατείται, έτσι ώστε να δημιουργηθούν μαλακά κόπρανα, εύκολα προς αποβολή.

Τα ελεύθερα ιόντα σιδήρου φαίνεται, ακόμα, να μπορούν να επηρεάσουν την ισορροπία του εντερικού μικροβιώματος, γεγονός που μπορεί επίσης να εντείνει τη δυσκοιλιότητα. Μια ακόμα εκδοχή αναφέρει ότι ο σίδηρος μπορεί να δημιουργήσει ελεύθερες ρίζες και να προκαλέσει φλεγμονή.

Μορφές σιδήρου

Για πάρα πολλά χρόνια οι πιθανές παρενέργειες αποτελούσαν την κύρια ανησυχία των ασθενών για τη θεραπεία με σίδηρο, με αποτέλεσμα τη μη συμμόρφωσή τους σε αυτή, σε ποσοστό έως και 50%. Όλα τα παραπάνω συμπτώματα φαίνεται να εξαρτώνται από τις μορφές σιδήρου, οι οποίες χρησιμοποιούνται κατά βάση στα συμπληρώματα διατροφής.

 

Θειικός σίδηρος

Ο θειικός σίδηρος είναι συνήθης μορφή σιδήρου, με χαμηλό κόστος και καλή βιοδιαθεσιμότητα. Ωστόσο, φαίνεται να εμπλέκεται έντονα σε τέτοιου είδους συμπτώματα. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν διάφορα είδη σιδήρου, που χρησιμοποιούνται σε συμπληρώματα διατροφής:

  • Άλατα σιδήρου (θειικός σίδηρος, γλυκονικός και κιτρικός σίδηρος)
  • Χηλικός ή γλυκονικός σίδηρος
  • Σουκροσωμικός και φουμαρικός σίδηρος
  • Σύμπλοκα σιδήρου με πολυσακχαρίτες

Μια πρόσφατη ανασκόπηση για τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα μετά τη λήψη σιδήρου, ανέφερε συνολικές παρενέργειες σε ποσοστό 32,3% για τον θειικό σίδηρο (ferrous sulfate), 47% για το φουμαρικό σίδηρο (ferrous fumarate) και 30,9% για το γλυκονικό σίδηρο (ferrous gluconate). 

 

Δισγλυκινικός σίδηρος

Ο δισγλυκινικός σίδηρος αποτελεί μια οργανικά δεσμευμένη, δισθενή μορφή σιδήρου, η οποία περιβάλλεται από αμινοξέα. Τα δομικά στοιχεία της πρωτεΐνης έχουν την ικανότητα να σχηματίζουν ένα κάλυμμα γύρω από τον σίδηρο, το οποίο δρα προστατευτικά. Ως αποτέλεσμα, διασφαλίζεται ότι το σύμπλεγμα σιδήρου – αμινοξέος δεν διασπάται από τα οξέα του στομάχου, δηλαδή δεν οξειδώνεται, αλλά απορροφάται ως έχει στο λεπτό έντερο. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγονται τα δυσάρεστα γαστρεντερικά συμπτώματα που είναι πιθανό να προκληθούν από ελεύθερα ιόντα σιδήρου όπως:

  • ναυτία,
  • δυσκοιλιότητα,
  • στομαχική διαταραχή

Η απορρόφηση και συνεπώς η αποθήκευση του δισγλυκινικού σιδήρου δεν αναστέλλεται ή περιορίζεται από διατροφικούς παράγοντες. Σε αντίθεση με άλλες μορφές σιδήρου, ο δισγλυκινικός σίδηρος δεν φέρει ηλεκτρικό φορτίο, είναι δηλαδή μια ουδέτερη ένωση. Ως αποτέλεσμα δεν μπορεί να αλληλεπιδράσει ή να συνδεθεί με άλλα συστατικά όπως βιταμίνη Ε, βιταμίνη C ή ασβέστιο. Τα προϊόντα Sidoferon Iron και Sidoferon Iron Plus με 30 mg δισγλυκινικού σιδήρου προσφέρουν όλα τα απαραίτητα οφέλη του σιδήρου χωρίς όμως τα δυσάρεστα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας και άλλων γαστρεντερικών διαταραχών. 

 

Συμπεράσματα

Τα παραπάνω σημεία αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για το άτομο που επιθυμεί ή χρειάζεται να λάβει συμπλήρωμα σιδήρου. Άλλωστε η μη συμμόρφωση στο δοσολογικό σχήμα είναι ένα από τα πιο σοβαρά εμπόδια που συναντούν οι ειδικοί υγείας. Γίνεται, όμως, αντιληπτό ότι η συμμόρφωση του ασθενή σε κάτι που μπορεί να του δημιουργεί δυσκοιλιότητα και να επηρεάζει την καθημερινότητά του είναι πρακτικά ανέφικτο. 

 

Βιβλιογραφία

  1. Tolkien Z, Stecher L, Mander AP, Pereira DI, Powell JJ. Ferrous sulfate supplementation causes significant gastrointestinal side-effects in adults: a systematic review and meta-analysis. PLoS One. 2015 Feb 20;10(2):e0117383. doi: 10.1371/journal.pone.0117383. PMID: 25700159; PMCID: PMC4336293.
  2. Lund EK, Wharf SG, Fairweather-Tait SJ, Johnson IT (1999) Oral ferrous sulfate supplements increase the free radical-generating capacity of feces from healthy volunteers. Am J Clin Nutr 69: 250–255.
  3. Orozco MN, Solomons NW, Schumann K, Friel JK, de Montenegro AL (2010) Antioxidant-rich oral supplements attenuate the effects of oral iron on in situ oxidation susceptibility of human feces. J Nutr 140: 1105–1110. 10.3945/jn.109.111104
Blog | Τρόπος ζωής | Προκαλούν τα συμπληρώματα σιδήρου δυσκοιλιότητα;